Finansal Harita ve Bütçe Sürecinde Kullanımı

Finansal Harita, tüm bankalara ait finansal verilerin, Türkiye haritası üzerinde, ülke geneli ve il bazındaki gösterimi olup BDDK veritabanı (Fintürk) üzerinden oluşturulmaktadır. Bu haritanın bankalar açısından önemi, muhtelif ürünlerinin il-bölge-ülke bazında pazardaki konumunun tespit edilmesini sağlayarak planlama ve bütçeleme sürecinde önemli bir yardımcı araç olmasıdır.

Fintürk uygulamasında söz konusu şehre ait, banka Sayısı, banka bazında şube Sayısı, Mevduat (TL/YP) Hacmi, nakdi kredi hacmi, ticari kredi hacmi, tüketici kredileri (Konut/Oto/Diğer), gayri nakdi krediler, takipteki krediler ve kredi kartları verisine ulaşılabilmektedir.

Şubelerin ve bölgelerin performanslarının değerlendirilmesi ve bütçenin belirlenmesi sürecinde yalnızca Banka verilerine bağlı kalmak rekabeti doğru anlamak adına doğru sonucu vermeyecektir.  Banka verilerinin sektördeki diğer bankaların verileriyle karşılaştırılarak incelenebilmesi, Bankanın pazar payını ve büyüme potansiyelini ortaya koyar ve böylece bütçe sürecinin daha sağlıklı dizayn edilmesini sağlar.

Öncelikle şubenin bulunduğu ildeki genel durumunun belirlenebilmesi için çalışma hacmi (vb. bir kavram) banka içinde ortaya konulmalıdır. Örneğin mevduat, nakdi kredi, kredi kartı, gayri nakdi kredi verilerinin toplamına göre belirlenen çalışma hacmi kavramı ile şubenin genel durumu analiz edilebilir. Bu veri şehirdeki tüm şubeler dikkate alınarak genel anlamda bankanın bir şehirde hedeflediği yerde olup olmadığı ve yapısal bir eksikliğin olup olmadığı açısından da önemlidir.

Finansal harita uygulamasının banka sisteminde ülke haritası ile ilişkilendirilmesi ve çeşitli görsel efektler kullanılması izleme için etkin bir yöntem olacaktır. Ayrıca harita üzerinde bölge-banka tipi bazında pazar payındaki dağılımı ve pazar sıralaması da bu amaca ulaşmayı kolaylaştıracaktır.

Finansal harita uygulamasından bankanın kendi performansını değerlendirmek üzere bir alt platform oluşturulabilir. Burada nüfus (şubenin bulunduğu il başına düşen nüfus), banka müşteri adedi, sektör şube adedi (ülke geneli, bölge veya il), şube adedinin sektördeki şube adına oranlanması, yıl içinde açılan şube adı (il, ülke, bölge bazında-TBB sitesinden fark alarak temin edilebilir), mevduatın payı (şubenin ildeki tüm banka şubelerine payı, bölgenin tüm bölgedeki tüm banka şubelerine payı, benzer şekilde ülkedeki pay) gibi veriler yer alabilir. Ayrıca her bir finansal veri kapsamında hacim ve dolayısıyla Pazar payı yüzdesi, gelişim (son çeyreğe, yılbaşına göre sektör-bölge-şube bazında payın gelişimi % olarak) vb. veriler özet olarak veya detay olarak kullanıcıya sunulabilir.

Finansal haritanın bütçede nasıl kullanılacağına gelince bunun çok varyasyonu olmakla birlikte iki örnekle bu yazımı tamamlamak istiyorum.

• Nüfus artış trendi regresyon analiziyle saptanabilir, TÜİK tahmin verileri alınabilir ve o şehrin doğal büyüme oranı hesaplanabilir. Böylece şehirde çalışma hacminin ne düzeyde artırılması gerektiği tespit edilir.
• Fintürk verileri vasıtasıyla tüm müşteriler veya bireysel müşteriler için “potansiyel” tespit edilebilir. Potansiyel değer yüksek ve düşük olmak üzere belirli bir bantta belirlenebilir. Yukarıda anlattığım finansal harita neticesinde bankanın söz konusu şehirdeki finansal konumu verileri kullanılır. Kobi’ler için bu süreç TCMB verileri vasıtasıyla elde edilebilir. Ticari-kurumsal krediler için maalesef bu yapıyı kurmak şu an oldukça zordur.

Sonuç olarak bir şubeye önceki yıl verilerine bakarak bankanın büyüme beklentisine uyumlu hedef vermek fahiş bir hatadır, hedef baskısı oluşturabilir veya rekabette geri kalmaya yol açabilir. Finansal harita doğru hedef belirlemede dikkate alınacak bir parametredir. Ancak yukarıda anlattığım doğal büyüme oranını bulmak bile oldukça gerekli lâkin karmaşık bir süreçtir.