DAO ve Web 3.0 yapısı nasıl oluşturulmalı?

Merkeziyetsiz bir yapı oluşturmak, Web 3.0 projesini bir DAO haline dönüştürmek için temel gereksinimdir. Merkezi bir Web3 ekosistemini merkeziyetsiz hale getirmek için kurucuların haklarını projede yer alan yatırımcı topluluğuna devretmesi gerekir.

DAO oluşturmak için merkeziyetsiz token ihracı yapılması ve uygun bir iş modelinin geliştirilmesi gerekir. Ayrıca tokenlerin ve sistemin kurallarını da belirlemek tam bir sistem oluşturmak için önemlidir. Böylece sağlıklı bir merkeziyetsiz sistem oluşturabilmek mümkün hale gelir.

DAO aşamaları nelerdir?

DAO oluşturmak için en önemli husus merkeziyetsiz kuruluşların temeline odaklanmaktır. DAO oluşturmadan önce tanımına ve işleyişine aşina olunmalıdır. Sorunsuz bir şekilde yapılandırılan DAO örneklerinin incelenmesi ilk aşamada önemli bir yol haritası oluşturmaya yardımcı olabilir.

• Başta DAO görünümünde olmasa da daha sonra DAO haline dönüşecek projenin topluluğunu oluşturmak.
• DAO için hazine ve tokeneconomics oluşturulması ve hazinenin yönetimi için merkeziyetsiz yönetişim anlayışıyla topluluk üyelerine DAO üyesi statüsü vermek.
• Topluluk üyelerine DAO üyesi statüsü verilirken proje ve varlıklar üzerindeki mülkiyet ve kontrol hakkının devredilmesini sağlamak.
• Başarılı bir şekilde DAO oluşturmak için hukuki altyapının sağlam bir şekilde inşa edilmesi.

DAO birden fazla blockchain ağında oluşturulabilir. Genel olarak DAO oluşturmak için Ethereum blockchain ağı tercih edilmektedir ancak bu zorunlu değildir.

1-Token İhracı

Gelecekte sorunsuz bir biçimde DAO üyelerine dönüşecek olan bir topluluk meydana getirebilmek için ITO (token ihracı) yapılmalıdır. Bu, Web3 projelerinde ilk planlanan aşamadır. Topluluklar öncelikle finansal kaygıları sebebiyle ilgi gösterirler ve token ihraç edilmiş olması da onların bu kaygılarını giderir.

Token ihracının yasal kişiliği olan bir firma tarafından yapılması gerekir. Bu firma tokenların ihracından ve dağıtımından sorumludur. İlk dağıtımdan kurucular, ekip, danışman ve yatırımcılar pay alır.

SAFT veya özel token satış anlaşması imzalamış olan yatırımcılara hisselerine veya anlaşma şartlarına uygun olarak token teslim edilir. İlk token ihracı başarılı bir şekilde tamamlandıktan sonra halka açık-genel token ihracına geçiş yapılabilir.

Halka açık token dağıtımı bir kampanya çerçevesinde olur ve burada ITO ismi IDO’ya dönüşür.  Bazen topluluk üyelerine ücretsiz airdrop yapılırken bazen Liquidity Bootstrap Pool (LBP) adlı yöntemle (kısaca, havuz oluşturup havuza fon sağlayanlara token vermek) token dağıtılmaktadır.

2-DAO Ekonomisi

Token dağıtım tablosu hazırlanırken, halka açık token dağıtımı için token varlıklarının sadece bir kısmı ele alınır. Topluluğa ayırılan token miktarının hepsi kullanılmaz. Token dağıtımının dışında kalan kısım DAO ekonomisinin ilk aşamaları için ayırılır.

DAO hazinesine aktarılan token varlıkları katkı sağlayanlar için ödül olarak kullanılabilirler. Gerektiğinde teşvik sunmak için DAO hazinesindeki varlıklardan da yararlanılabilmesi mümkündür. Tüm bu token varlıkları hazinenin oluşturulmasının ilk aşamasını oluştururlar.

DAO hazinesinin oluşturulmasında ve ilk aşamada kullanılacak token varlıkları token firmasından aktarılırlar. Aktarım yapılırken on-chain hazine tercih edilir. Transfer tamamlandığında DAO hazinesinin ilk oluşumu başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiş olur.

DAO ekonomisini oluşturma aşaması bittiğinde iki önemli husus tamamlanmış olur.

• IDO, LBP ve airdrop yöntemleriyle bir topluluk oluşturulur. Bu topluluğun üyeleri, DAO kurucuları tarafından birer DAO üyesine dönüştürülmüş olurlar.
• Topluluk için ayrılmış bir on-chain token hazinesi oluşturulur. On-chain hazinesi topluluğa devredilir ve hazine topluluk tarafından yönetilebilir hale gelir.

DAO oluşturmanın ikinci aşaması tamamlanırken DAO söz konusu niteliklere sahip olur ve bu nitelikler diğer aşamaya geçişi mümkün hale getirir. DAO için izah edilen şekilde atılan adımlar oluşturulan topluluk ile sağlıklı bir yapı ve işleyen bir model kurgulama başarısı gerçekleştirilmiş olur.

3- Web3 DAO yapısı

Web3 projesinin kurucuları tarafından topluluk oluşturulduktan ve DAO hazinesi için token havuzu yapılandırıldıktan sonra DAO yapısının tamamlanmasına geçiş yapılabilir. Web3 DAO yapısının oluşturulması için belirli aşamalar takip edilmelidir.

• DAO üyelik yapısı belirlenmelidir. Bu aşamada token sahiplerinin DAO üyesi olmasını sağlayacak kriterler ve onlara uygun olarak yapılandırılmış kategoriler oluşturulmalıdır.
• DAO yönetim yapısı geliştirilmesi önemlidir. Denetleyen, icra eden, muhtelif görevleri olan komiteler bu aşamada seçilir ve göreve getirilirse topluluk da DAO üyeleri de güvenli işlem yaptıklarını hissedeceklerdir.
• Karar alma süreci geliştirilmelidir. Karar alıcıların prosedürleri ve yöntemlerinin bulunması işlemlerin hızlı olmasını aynı zamanda sağlıklı çalışan bir yapıda kurumsal yönetimin oluşmasına öncülük eder.
• DAO hazinesinin kullanım amacı belirlenmelidir. Hazinenin gelir kaynakları ve hazinede yer alan varlıkların nasıl kullanılacağı belirlenmelidir.
• Yasal altyapının oluşturulması zorunludur. DAO için yasal çalışmalar yapılarak DAO için bir tüzel kişilik oluşturulması yoluyla tüm çalışmalar ve yapı yasallaştırmalıdır.

Burada yer alan 3 adımlık süreç mutlaka şirket tarafından yasal belgelere yansıtılmalıdır. Bu işlem sırasında uygun görülmesi durumunda merkeziyetsiz yönetimin geliştirilmesinde görev başlıkları ve sorumluluklar oluşturulabilir.

DAO oluşturmak için üçüncü aşamayı tamamladıktan sonra Web3 projesi üzerindeki mülkiyet ve kontrol haklarının gözden geçirilmesi gerekir. Kurucuların elinde olan haklar DAO şirketine aktarılarak kurucuların tam kontrol haklarını yitirmeleri sağlanmalıdır.

DAO hazinesindeki token varlıklarının nasıl çıkarılacağını, yakılacağını ve dağıtılacağını artık kurucular belirlemezler. Ayrıca, DAO şirketinin stratejik gelişimi için uygulamalar dahil olmak üzere pek çok kararda son söz hakkı onlara ait olamaz.

Bunların tamamı merkeziyetsiz yönetişim anlayışına uyumluluk için gereklidir. Gereklilikler karşılandığında Web3 projesi merkeziyetsiz özerk bir organizasyona dönüşür. Kurucular, DAO üyesi haline gelirler ve DAO içerisinde görev alırlar.

Son ama en önemli adım olarak DAO şirketinin yasal zeminde kurgulanarak yine yasal zeminde işlem yapmaya devam etmesini sağlamaktır. Tüm yapı doğru şekilde kurgulanmış olsa bile gelecekte topluluğun ve DAO üyelerinin yasal risklerini ortadan kaldıracak düzenlemeler yapılmadan, uyum faaliyetleri gerçekleştirilmeden uzun vadeli bir işleyiş sağlamak mümkün olmamaktadır.